Home » Actueel » Afkortingenbingo 2024: wat staat gemeenten te wachten?

Afkortingenbingo 2024: wat staat gemeenten te wachten?

20 december 2023 - Peter ter Telgte

Deze bingokaart had beduidend groter kunnen zijn als we alle ontwikkelingen die op gemeenten afkomen op hadden genomen. De aloude ballenbak aan beleidsontwikkelingen lijkt weer terug van weggeweest. We beperken ons tot een aantal ontwikkelingen met raakvlakken naar dienstverlening en informatievoorziening die wat Telengy betreft grote impact hebben voor overheden in 2024.

Omgevingswet (Ow)

En dan is het eindelijk zover. De Omgevingswet treedt in werking. Kinderziektes zullen we zeker tegenkomen maar werkendeweg naar een beter integraal stelsel met meer integrale dienstverlening lonkt. In ons Kenniscemtrum Omgevingswet hebben we nog eens de laatste puntjes op de i gezet:

En natuurlijk diverse aandachtspunten rond het omgevingsplan. VNG biedt diverse hulpmiddelen aan:

Wet digitale overheid (Wdo) in gefaseerde uitvoering

De Wdo is een kaderwet en:

  • legt de taken en verantwoordelijkheden vast voor veilige toegang tot de digitale overheid;
  • legt verplichtingen op aan mede-overheden om veilig en betrouwbaar aan te sluiten, en hun dienstverlening in te delen op een betrouwbaarheidsniveau;
  • stelt regels over de bekostiging daarvoor;
  • biedt zekerheden voor burgers en bedrijven;
  • biedt uitgangspunten voor informatiebeveiliging en de verwerking van persoonsgegevens.

De Eerste Kamer heeft de Wdo op 21 maart 2023 aangenomen. De wet is op 1 juli 2023 gefaseerd in werking getreden. De techniek (ICT) en de organisatie achter het stelsel Toegang zijn naar verwachting in 2024 klaar. Dat betekent dat het stelsel toegankelijk is voor dienstverleners en dat inlogmiddelen erkend kunnen worden. Alle dienstverleners sluiten in de komende 3 jaar aan op het stelsel. Het is de bedoeling dat alle overheidsorganisaties in de tweede helft van 2026 op het nieuwe stelsel over zijn. Meer informatie.

Single digital gateway (Sdg) Annex II nog in ontwikkeling

De Single digital gateway (Europese verordening) heeft impact op de huidige dienstverlening van gemeenten. De verordening vereist om een deel van de huidige informatie en diensten in een andere taal aan te bieden. Uitgangspunt is dat als een procedure beschikbaar is voor een burger of ondernemer van een lidstaat, deze ook toegankelijk moet zijn voor gebruikers uit andere lidstaten. Deze informatie moet vervolgens worden aangeleverd aan het Europese portaal.

  • Webpagina’s over producten en procedures van gemeenten, provincies en waterschappen moeten in december 2022 voldoen aan de eisen van de Sdg-verordening en zijn aangemeld bij Your Europe.
  • De tweede stap van Single digital gateway (Annex II) is dat EU-burgers en bedrijven toegang hebben tot online procedures. Ook krijgen burgers en bedrijven het recht om overheden toestemming te geven om onderling digitaal bewijsstukken uit te wisselen. Bepaalde procedures moeten online kunnen worden doorlopen; in specifieke gevallen en op verzoek van de gebruiker met uitwisseling van gegevens via het Once Only Principe. Voor gemeenten zijn dit: aanvraag van bewijs van registratie van een geboorte, aanvraag van bewijs van verblijf en registratie van adreswijziging. Ondernemers moeten eind 2023 bij de gemeente online een bedrijfsactiviteit kunnen starten, uitoefenen, wijzigen en beëindigen. Helaas is het overheid en bedrijfsleven niet gelukt om hier een collectieve oplossing voor te creëren. De VNG wil een hackathon organiseren in 2024 met als doel om met gemeenten en bedrijfsleven te werken aan digitale formulieren, die voldoen aan de Sdg-verordening. Meer informatie.

Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer (Wmebv) per 1 juli 2024

Passende ondersteuning voor burgers bij de dienstverlening is waarschijnlijk al goed op orde bij de gemeente. Mocht dat niet het geval zijn, dan is het goed om alsnog te voldoen aan de zorgplicht die sinds 1 januari 2024 van kracht is.

Daarnaast zal de gemeente voor 1 juli via een aanwijzingsbesluit inzichtelijk maken welke digitale kanalen voor welke producten en diensten toegankelijk zijn. De VNG heeft een model aanwijzingsbesluit vastgesteld, deze is beschikbaar via het VNG-forum.

De Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer regelt dat burgers en bedrijven hun zaken die ze met de overheid moeten doen, digitaal kunnen afhandelen.  Daarnaast verbetert de rechtspositie in het digitale contact met de overheid. De mogelijkheid om per post met de overheid te communiceren blijft; de Algemene wet bestuursrecht geeft burgers en bedrijven de keuze tussen de papieren of de digitale weg. Een handige handreiking is beschikbaar.

Wet open overheid (Woo)

Sinds mei 2022 is de Wet open overheid (Woo) in werking getreden en gemeenten zullen aan de implementatie de komende jaren nog veel werk hebben. De passieve openbaarmaking bij gemeenten lijkt voor een deel behoorlijk op orde, actieve openbaarmaking en het op orde krijgen van de informatiehuishouding zijn de uitdagingen voor de komende jaren. Verplichtingen per 1 mei 2022:

  • Bestuursorganen moeten een of meer contactperso(o)n(en) aanwijzen bij wie iedereen terecht kan met vragen over de beschikbaarheid van overheidsinformatie.
  • De termijn voor het afhandelen van een Woo-verzoek wordt maximaal 4 weken, met een mogelijke verlenging van 2 weken.
  • Ook documenten met persoonlijke beleidsopvattingen van ambtenaren moeten in geanonimiseerde vorm worden betrokken.
  • Een Woo-verzoek moet elektronisch kunnen worden ingediend.
  • Bestuursorganen moeten maatregelen treffen om de duurzame toegankelijkheid van digitale documenten te borgen als randvoorwaarde om uitvoering te geven aan openbaarheid.
  • Er geldt een inspanningsverplichting om informatie over beleid actief openbaar te maken (art. 3.1 Woo, oude art. 8 Wob). De actieve openbaarmaking van documenten behorende tot 11 informatiecategorieën loopt via het register Platform Open Overheidsinformatie (PLOOI) en een eigen omgeving. Zie ook ‘Wat te doen met de Woo nu PLOOI vertraagd is?’.

Besluit digitale toegankelijkheid overheid (Bdto)

Het Bdto biedt waarborgen voor de toegankelijkheid van websites, mobiele applicaties en intra- en extranetten voor mensen met een visuele, auditieve of cognitieve beperking. De overheid wil dat iedereen mee kan doen in de digitale samenleving omdat we in onze samenleving kun je bijna niet meer zonder het internet en computers. Daarom moeten websites en mobiele apps van overheidsinstanties toegankelijk zijn voor iedereen. Ook voor mensen met een beperking zoals blind, slechtziend of kleurenblind, doof of slechthorend, motorisch beperkt of zwakbegaafd, autistisch of laaggeletterd. Dat bereik je door de internationale standaard voor toegankelijkheid toe te passen.

  • Overheidssites moeten voldoen aan toegankelijkheidseisen zoals vastgelegd in EN 301 549/WCAG 2.1 (Web Content Accessibility Guidelines) en daarover verantwoording moeten afleggen in een gepubliceerde toegankelijkheidsverklaring.
  • Overheden borgen een goede toegankelijkheid van hun website door diverse maatregelen binnen de (dagelijkse) processen.
  • Toegankelijkheid ‘by design’: toegankelijkheid is vanaf de start onderdeel van alle stappen in het ontwerp-, bouw en redactionele proces van onze website.
  • Onderzoek: onafhankelijke deskundigen toetsen regelmatig (onderdelen van) de website op toegankelijkheid. Zowel voor de functioneel-technische onderdelen als de redactionele aspecten.
  • Kennis medewerkers: medewerkers houden hun kennis over toegankelijkheid op peil en passen dit toe waar nodig.

Zie ook ‘Samen maken we Nederland (digitaal) toegankelijker!’.

Benut de mogelijkheden Wams in 2024!

Ondanks de door veel gemeenten gedragen oproep van de VNG om het wetsvoorstel Wams (Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein) niet te vertragen, is het voorstel na de val van het kabinet in september 2023 controversieel verklaard door de Tweede Kamer. Dit betekent dat de wet pas bij een nieuw kabinet wordt behandeld in het parlement. Ontzettend jammer dat gemeenten hier op moeten wachten! Er is al genoeg te doen voordat de wet in werking treedt. Meer informatie.

Artificiële Intelligentie (AI)

Nog volop in ontwikkeling maar nu al niet meer weg te denken. Met nog tal van vragen over het gebruik door overheden heeft Telengy afgelopen jaar alvast wat mogelijkheden in kaart gebracht:

Datagedreven werken

Ook in 2024 zal datagedreven werken speerpunt zijn bij vele gemeenten. Niet alleen bij de bekostiging in het sociaal domein of rond dienstverlening, ook de Omgevingswet vraagt om inventariseren, analyseren, presenteren en duiden van data. Waar op te letten, is terug te lezen via:

Algoritmeregister voor de overheid

Algoritmes.overheid.nl is het centrale algoritmeregister voor de Nederlandse overheid. Hier worden door overheden gepubliceerde gegevens over hun algoritmes op één plek doorzoekbaar voor iedereen. Een aantal overheidsorganisaties heeft op dit moment al algoritmes gepubliceerd in het algoritmeregister. Het doel is om alle overheidsorganisaties met relevante algoritmes aangesloten te hebben. Uiteindelijk zal registratie ook wettelijk verplicht worden. Lees ook ‘Expeditie Algoritmes’ en ‘Wat kunnen we nu al doen?’.

Europese digitale wetgeving/Digital Decade

De impact van de bestaande en nieuwe digitale Europese wetten op de uitvoering van gemeenten is groot. Het aantal nieuwe wetten is dusdanig dat er een strategie nodig is op lokaal niveau waarin integraal gekeken wordt naar de digitale infrastructuur, beleidsdomeinen en organisatie. Volgens de geldende Europese planning moeten alle wetten eind 2026 geïmplementeerd zijn. Bij de implementatie zijn er ook een aantal belangrijke randvoorwaarden waar een gemeente afhankelijk is van de beschikbaarheid van landelijke voorzieningen (zoals digitale identiteit en/of kernregistraties). Dit vraagt daarom om een interbestuurlijke strategie waarin helder is welke voorzieningen op EU, nationaal, regionaal en lokaal niveau beschikbaar komen. Lees ook de analyse van de VNG.

En voor het geval het er in 2023 niet van gekomen is…

Meer weten?

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Peter ter Telgte, adviseur bij Telengy, via tel. nr. 06 46 72 42 05 of via e-mail: p.t.telgte@telengy.nl.

Over Peter ter Telgte
Adviseur

Andere publicaties van Peter ter Telgte