In de ledenvergadering van november 2014 hebben gemeenten de VNG de opdracht gegeven om snel een collectieve gemeentelijke aanpak uit te werken op het gebied van ‘dienstverlening en informatiebeleid’, inclusief een meerjarige projectenagenda, governance en financiering. Daarbij stonden drie vragen centraal: hoe verbeteren we de aansluiting tussen de samenleving en het lokale bestuur, wat kunnen wij als gemeenten zelf regelen en wat zijn lokale of regionale vraagstukken die we als gemeenten de komende jaren gezamenlijk willen oppakken?

Digitale Agenda 2020

Dit resulteerde in een opdracht aan VNG om een plan te maken voor de volgende doelstellingen:

• Efficiënt samenwerken aan digitale dienstverlening, de informatiesamenleving en e-overheid.
• Het innovatievermogen van het gemeentelijke veld vergroten.
• De gemeentelijke processen stroomlijnen.
• Een sterkere beïnvloeding van het Rijk door gemeenten.
• Een krachtiger opdrachtgeverschap richting softwareleveranciers.

Het resultaat van de opdracht is de Digitale Agenda Dienstverlening en Informatiebeleid 2020, kortweg ‘DA2020’. In deze agenda definieert VNG drie ambities: open en transparant deelnemen aan de participatiesamenleving, werken als één efficiënte overheid en massaal digitaal werken en lokaal maatwerk leveren. De kern van de agenda is: ‘Wat gemeenten niet onderscheidt, moet in principe op gestandaardiseerde wijze collectief worden gedaan’. ‘Samen doen wat samen kan’ is het motto waaronder de gemeenten hun krachten willen bundelen. In de algemene ledenvergadering (hierna ‘ALV’) van 2015 is dat vertaald in de opdracht om de I-voorzieningen en dienstverlening te collectiviseren. Begin dit jaar is, in opdracht van VNG, een verkenning gedaan en een rapport ‘Coöperatief vernieuwen’ opgesteld door Berenschot. Dat rapport geeft het volgende kernadvies:

1. Organiseer collectivisering langs drie lijnen: een uitvoeringsorganisatie, een regiegroep en mandatering van de gemeenten onderling.
2. Creëer vertrouwen door succes (boek kleine betekenisvolle successen).
3. Ga aan de slag: maak een realisatieplan.

Collectivisering

In de ALV van juni 2016 is inmiddels besloten om de collectivisering in te richten, daarvoor een realisatieplan te maken en € 26.970.000 uit het gemeentefonds beschikbaar te stellen voor het realiseren van DA2020 (€ 20.820.000), het project Informatievoorziening Omgevingswet (€ 3.600.000) en het inrichten van een intergemeentelijke coöperatieve uitvoeringsorganisatie (€ 2.550.000). Zo’n coöperatie moet een doorbraak geven in de collectivisering: de innovatie versterken, de te schaarse kennis binnen gemeenten bundelen (met name op het terrein van informatiebeveiliging en privacy) en een gemeenschappelijke cloud vormen. De collectivisering maakt voor gemeenten middelen vrij om lokaal echte toegevoegde waarde te leveren, bijvoorbeeld in het sociaal domein of in de fysieke leefomgeving. Door uitwisseling van initiatieven, experimenten, pilots en best practices op lokaal niveau wordt het innovatievermogen versterkt. Binnen DA2020 wordt ervoor gezorgd dat de condities voor succesvolle innovatie verbeteren.

Ontwikkeling en uitrol

De aanpak van de VNG om innovatievermogen te ontwikkelen en gebruik te maken van elkaars ideeën en ontwikkelingen bestaat uit de volgende stappen:

1. Binnen zes thema’s worden initiatieven ontwikkeld of opgehaald uit de samenleving.
2. Voor een initiatief worden pilots gestart.
3. Voor kansrijke initiatieven wordt een impactanalyse uitgevoerd (onderzoek naar de realiseerbaarheid en de impact ervan).
4. Is de impactanalyse positief, dan wordt grootschalige implementatie mogelijk gemaakt via ondersteuningsprogramma’s voor de overheden.

Om deze aanpak te faciliteren heeft de VNG de zogenaamde ‘Pilotstarters’ ontwikkeld, waarmee iedereen initiatieven kan inbrengen, men steun kan mobiliseren en we met elkaar zien wat er al wordt ontwikkeld.

Groei naar ‘e-overheid’

Een essentieel onderdeel van DA2020 is verdere groei van gemeenten naar een ‘e-overheid’: een overheid waarin via één poort de dienstverlening volledig digitaal wordt verzorgd en waarbij uiteindelijk de burger zelf regie voert op die dienstverlening. Gemeenten moeten die groei in digitale dienstverlening in vier fasen doorlopen:

1. Alle informatie digitaal en eenvoudig vindbaar;
2. De dienstverlening digitaal verzorgen (digitaal verwerken, verstrekken en informeren);
3. Naast volledig digitaal ook eenvoudig aanbieden (integrale toegang hele overheid, via e-formulieren);
4. Burgers voeren regie over zaken met de overheid (co-creatie, overheidsparticipatie).

Fase 3 moet op 1 januari 2018 zijn gerealiseerd en fase 4 op 1 januari 2020. Onder leiding van Digicommissaris Bas Eenhoorn wordt de visie op de digitale overheid uitgewerkt, de governance daarop verder vormgegeven en de Generieke Digitale Infrastructuur verder ingericht. Veel onderdelen daarvan, o.a. MijnOverheid, het Ondernemingsdossier, het eID-stelsel, het Stelsel van Basisregistraties en de Omgevingswet, beïnvloeden de komende jaren de richting van de gemeentelijke ICT en worden wettelijke plicht. Verder blijft VNG werken aan het opzetten en implementeren van open standaarden, het ontwikkelen van uniforme informatiearchitecturen, het ontwikkelen van uniform beveiligingsbeleid en aan de beïnvloeding van de (software)leveranciersmarkt. Ze voert een actief beleid richting de gemeenten om deze producten te implementeren en draagt bij om die implementatie succesvol te laten zijn.

Implementatieagenda (plateaus)

Meer weten?

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Ad van Dijck, adviseur van Telengy, via tel. nr. 06 53 75 90 01 of via e-mail: a.v.dijck@telengy.nl.