Telengy geeft met de publicatie ‘De informatiecrisis smeult en laait op bij elke ramp’ inzicht in de stand van zaken van de implementatie Wet veiligheidsregio’s (Wvr) bij gemeenten en veiligheidsregio’s. Het onderzoek focust behalve op de invoering van de Wvr specifiek op informatiemanagement in de veiligheidsketen.

Niet voor niets besteden de Wvr en het Besluit veiligheidsregio’s (Bvr) ruim aandacht aan het onderwerp informatiemanagement en noemt de IOOV dit als bijzonder aandachtspunt na haar meting in 2009. Grote branden die begin dit jaar hebben plaatsgevonden (Moerdijk, Kijfhoek, Amsterdam) bevestigen dat het hebben en delen van actuele informatie, zowel binnen als buiten de rampenbestrijdingsorganisatie, essentieel is.

Urgentie

40% Van de gemeenten heeft gekozen voor een lokale brandweer. Dit komt deels vanwege bedrijfsvoeringsaspecten, zoals de BTW-compensatie. Deze gemeenten zijn – zo lijkt het – nog niet overtuigd van de urgentie van regionalisering. Dit levert een risico op bij het realiseren van de doelstellingen van de Wvr, te weten een meer effectieve en efficiënte organisatie van de crisisbeheersing. Schaalvergroting en congruentie van de regio’s zijn immers belangrijke voorwaarden. Bezuinigingen in de veiligheidsregio’s blijven beperkt tot minder dan 10% van het totale budget. Ruim een kwart van de gemeenten heeft nog geen piketregeling.

Ambitie

56% Van de regio’s bevestigt dat er plannen zijn of concrete voorbeelden van interregionale samenwerking. Dit sluit aan bij de ontwikkeling binnen de politie; ook daar is sprake van steeds intensievere samenwerking tussen de regio’s. De oefeninspanning van de regio’s ligt nog niet op het wettelijk verplichte niveau. Slechts 63% van de regio’s oefent jaarlijks met alle gemeenten.

Het overgrote deel van de gemeenten en veiligheidsregio’s geeft aan dat er overleg gevoerd wordt over het beschikbaar stellen van gemeentelijke informatie voor het vormgeven van informatiemanagement in de regio. Dit blijft voornamelijk beperkt tot het ontwikkelen van netcentrisch werken en het delen van operationele informatie. Opvallend genoeg wordt er veel minder informatie uitgewisseld op het gebied van de gemeentelijke basisregistraties, zoals de GBA en BAG. Informatie over Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving wordt heel beperkt uitgewisseld. Ondanks enige scepsis bij bestuurders en management wordt in crisissituaties steeds vaker gebruik gemaakt van social media. Ongeveer de helft van gemeenten en veiligheidsregio’s geeft aan deze nieuwe media te gebruiken. Het overgrote deel van de gemeenten en regio’s geeft aan dat voor crisiscommunicatie beleid is ontwikkeld. Op het niveau van GBT en COPI is in bijna alle gevallen het informatie-management belegd.

De bedrijfsvoering van de veiligheidsregio’s is door de invoering van de Wvr in ontwikkeling, maar ook door ‘De strategische reis’ en de adviezen van de commissie Mans. Er wordt aandacht besteed aan het verzamelen van sturings- en verantwoordingsinformatie naar de gemeenten. Bijna de helft van de gemeenten heeft daartoe met de veiligheidsregio een dienstverleningsovereenkomst afgesloten.

Planning

Op het gebied van planvorming is veel in voorbereiding, maar veel is ook nog niet gereed; variërend per plan is 25 tot 30% niet op tijd gereed; dit is een belangrijk aandachtspunt. Het aanwijzen dan wel formeel benoemen van functionarissen is zeker nog niet gereed. 69% Van de gemeenten heeft nog geen Leider Team Bevolkingszorg en 18% heeft nog geen Coördinator Voorlichting.

Interactie

Gemeenteraden worden actief betrokken bij de implementatie van de Wvr: ruim 80% van de gemeenten heeft de gemeenteraad geïnformeerd over de inhoud van de Wvr en de gevolgen daarvan voor het gemeentebestuur. In tegenstelling tot de gemeenteraden lijkt het of de burgemeester en het college minder geïnformeerd zijn over de Wvr en de gevolgen hiervan: in 60% van de gemeenten is zowel de burgemeester als het college geïnformeerd. In 30% van de gemeenten is alleen de burgemeester geïnformeerd. Voor het overbrengen van deze informatie wordt slechts beperkt gebruik gemaakt van opleidingen.

Voor wat betreft de interactie binnen gemeenten blijkt dat niet alleen de bestuurlijke aandacht voor rampenbestrijding en crisisbeheersing versterkt moet worden. Het is ook van belang om op ambtelijk niveau zo breed mogelijk de organisatie te betrekken bij rampenbestrijding en crisisbeheersing.

“Voordat de eerste mannen in de brandweerauto zaten, stond de brand al op twitter! De politie gebruikt wel sms-alert. Voor de gemeente is dit nog in ontwikkeling. Overigens liep er eind vorig jaar en begin dit jaar een interessante pilot in Moerdijk: een sms-alert gekoppeld aan risicoscenario’s en meldingen. Er gaan meteen sms’jes uit als er op basis van meteogegevens, meldingen en dat in combinatie van vooraf ingevoerde scenario’s een verhoging van het alerteringniveau plaatsvindt. Dat systeem werkte helaas nog niet in januari 2011.”
Sander Scholten, adviseur crisisbeheersing gemeente Breda.

Leiderschap

Het bereiken van verandering is naast urgentie, ambitie, planning en interactie ook afhankelijk van het leiderschap van sleutelfiguren in het veranderingsproces. Voor lokale bestuurders kan het lastig zijn om een keuze te moeten maken, als het gemeentebelang niet gelijk is aan het regionale belang. Bijna alle regio’s hebben een coördinerend functionaris benoemd, die de gemeentelijke processen regionaal moet leiden; desondanks zouden regio’s nog meer kunnen investeren in de relaties met de gemeenten.

Lees de volledige publicatie

Werkt onderstaande Google viewer niet, dan kunt u hier de volledige publicatie (pdf) downloaden.