Zo stelde de minister van BZK in haar brief van 29 november jl. over de voortgang van de stelselherziening Omgevingsrecht. Om er klaar voor te zijn hebben we nog welgeteld één jaar: 2020. Gaat dat lukken? Gaat u dat lukken?
1 januari 2021, en verder
Op 11 december jl. vond een hoorzitting (rondetafelgesprek) over de Omgevingswet plaats van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer. Diverse partijen namen deel waaronder de VNG, Geo-business Nederland en een gemeente. Algemeen beeld was dat de deelnemers willen vasthouden aan invoering per 1-1-2021. Maar wel in het besef dat de invoering dan niet op houdt. Af is het de komende jaren niet. Dat is ook niet verwonderlijk bij zo een ingrijpende wijziging: niet alleen wet- en regelgeving maar ook houding en gedrag van de overheid, een andere rol van burgers en bedrijven en vergaande digitalisering. Hoe ver is uw organisatie al?
Voorzichtig van start
De afgelopen maanden hebben Telengy-adviseurs voor meerdere gemeenten impactanalyses uitgevoerd: een verkenning van de beoogde situatie onder de Omgevingswet ten opzichte van de bestaande situatie, met maatregelen om het verschil te overbruggen. Wat mij opviel is dat gemeenten wel een start gemaakt hebben met de invoering maar nog beperkt voortgang boeken. Bij ruimtelijk beleidsmedewerkers gebeurt al het een en ander maar bijvoorbeeld vergunningverleners en medewerkers van dienstverlening, document- en archiefbeheer, geo-informatie en beheer basisregistraties bleken slechts beperkt op de hoogte te zijn van wat de Omgevingswet inhoudt en gaat betekenen. Zo’n interview voor de impactanalyse blijkt dan ook nuttig voor kennisoverdracht. Bij andere ‘verder weg’ domeinen is inzicht amper aanwezig. Aan de ene kant begrijpelijk, aan de andere kant is participatie een onderwerp dat ook daar speelt en waarmee ervaring is opgedaan.
1-1-2021 als mijlpaal, niet als finish
De termijn voor invoering wordt steeds korter, nog maar één jaar. De focus in die impactanalyses verschuift dan ook: wat moeten we minimaal doen om op 1-1-2021 klaar te zijn? Daar zijn meerdere lijstjes van. Op AanDeSlagMetDeOmgevingswet (ADSMO) staat het in mijn ogen absolute minimum: slechts vijf criteria. Voor gemeenten is dit beperkt tot twee:
- Het Omgevingsplan kunnen wijzigen en (digitaal) uploaden naar het DSO-lv.
- Voor wat betreft vergunningen informatie voor het aanvraagformulier beschikbaar stellen aan het DSO-lv en aanvragen en meldingen (digitaal) kunnen ontvangen van het DSO-lv en deze kunnen behandelen conform de Omgevingswet.
Het lijstje van de VNG is langer. Het werkt deze punten nader uit en voegt resultaten toe die uit oogpunt van bedrijfsvoering en dienstverlening zo niet noodzakelijk dan toch wel dringend gewenst zijn.
Focus op de juiste activiteiten en resultaten
Wat opvalt is dat veel gemeenten zich al wel verdiepen in het Omgevingsplan. Aan de ene kant begrijpelijk. Dit wordt hèt instrument om ruimtelijk beleid in regels te vertalen, waar nodig. Aan de andere kant, per 1-1-2021 heb je als vanzelf een Omgevingsplan: de bestaande bestemmingsplannen in combinatie met ‘de bruidsschat’ en de verordeningen die de fysieke leefomgeving betreffen. Aandacht zou ook uit moeten gaan naar goed toegankelijke bestemmingsplannen en inzicht in de van toepassing zijnde verordeningen.
Dit is één van de drie aandachtsgebieden bij invoering van de Omgevingswet, zoals gevisualiseerd in bijgaande figuur. De digitalisering, een ander aandachtsgebied, krijgt tot op zekere hoogte de aandacht die het verdient, simpelweg omdat een zeker minimum daarvan vereist is. Maar over de wijze van invulling moeten veelal nog harde noten gekraakt worden. Zo lijkt aanschaf en dus aanbesteding van nieuwe software inmiddels amper realistisch: de tijd is te kort. Dan maar verlenging van het huidige contract en in de tweede helft van 2021 bekijken of de leverancier echt voldoet. En plansoftware: aanschaffen, contract verlengen of gebruik maken van een ruimtelijk adviesbureau?
Maar dan het anders werken. Aanpassing van de processen is nog redelijk concreet. Maar medewerkers daarin meekrijgen, los laten en mogelijk maken dat het kan, dat vereist veranderingen in houding en gedrag. En het daadwerkelijk participeren door initiatiefnemers en belanghebbenden, dat gaat niet vanzelf. Niet te vergeten heroriëntatie van de gemeenteraad op haar rol. Het VNG-lijstje gaat hierin bewust verder dan het ADSMO-lijstje. Ik merk nog weinig voortgang in deze ‘zachte’ aspecten van de invoering van de Omgevingswet. Tijd voor actie!
Vooral doorgaan
Al met al nog veel te doen voor de invoeringsdatum. Maar, genoeg is genoeg. Het hoeft op 1-1-2021 niet af te zijn. Dan kan zelfs niet. Focus in 2020 is dan ook noodzakelijk, om de juiste dingen te doen en op tijd klaar te zijn. 2020 stond gepland als een oefenjaar. Dat lijkt beperkt te worden tot de tweede helft van 2020. Desondanks kan het een mooi en succesvol jaar worden. Telengy draagt graag een steentje bij. En dan even het nieuwe jaar en de mijlpaal vieren en vooral verder: af is het dan nog niet. Hierbij alvast deze verwachting gemanaged.
Meer weten?
Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel, dan kunt u contact opnemen met Arjan Kloosterboer, adviseur bij Telengy, via tel. nr. 06 27 62 59 71 of via e-mail: a.kloosterboer@telengy.nl.
