Met als thema ‘Weg van het systeemdenken, op naar de leefwereld!’, organiseerde Telengy op 28 september een dwarskijksessie over de ontwikkelingen in de transities sociaal domein. Met een gemêleerd deelnemersveld (strategie, beleid, uitvoering, bedrijfsvoering) is met een dwarse kijk naar deze ontwikkelingen gekeken. Hoe kan aan de slag worden gegaan om de eigen kijk op gewenste verandering in het sociaal domein, vorm te geven?
Transities Sociaal Domein terug bij af
Tijdens de introductie van het programma heeft Telengy-adviseur Ruud Groot de deelnemers, via een reflectie op de praktijk, meegenomen naar het nut en de noodzaak achter de transities. Vanuit ervaringen uit eigen beroepspraktijk binnen het Jeugd- en Wmo domein, heeft hij de tendens toegelicht van de periode vóór de transities. Het aantal mensen in zorg nam toe en de intensiteit van de zorg nam ook toe. Dit leidde tot financiële onhoudbaarheid en tot aangeleerde hulpeloosheid bij burgers. Via de transitie- en transformatieopgaven (eerder, sneller, lichter, doelmatiger) moeten gemeenten terugkeren naar de bedoeling van overheidsbemoeienis. Het emanciperen van burgers zodat, zij minder afhankelijk zijn van de overheid. Na bijna drie jaar transformeren is statistisch op te maken dat in meerdere regio’s het aantal zorgvragers toeneemt. En de intensiteit van zorg ook. De cirkel is rond, lijkt het. Vraag aan de deelnemers was of dit een herkenbare tendens is en met welke dwarse kijk we deze kunnen doorbreken.
Beleidsparadox belemmert transities Sociaal Domein
In subgroepen werden casussen besproken waaruit duidelijk werd dat concrete veranderambities vastlopen in de praktische uitvoering. Dit is voornamelijk te wijten aan tegenstrijdigheden in centraal- en lokaal overheidsbeleid. Zo is in bijvoorbeeld de Wmo 2015, de compensatieplicht vervangen door een resultaatverplichting. Gemeenten zijn verplicht om voorzieningen te treffen met als resultaat, dat burgers langer zelfstandig en zelfredzaam thuis kunnen blijven wonen. De CRvB-uitspraak van 18 mei 2016 staat voor veel regio’s het resultaatgericht werken juist in de weg, zo blijkt uit de workshops. Een tweede systeemfout is de opdracht vanuit het Rijk om integraal en domein overstijgend te werken; het adagium is één gezin, één plan, één regisseur. In het komen tot een beschikking en dienstverleningsopdracht aan zorgaanbieders, zijn gemeenten echter verplicht zich te houden aan de wettelijke schotten tussen de domeinen die door het Rijk zijn opgetrokken. Eén integraal gezinsplan dat op gezinsniveau wordt beschikt, op gezinsniveau wordt uitgevoerd en op gezinsniveau wordt betaald, is dus niet rechtmatig. Concluderend stellen we vast dat op systeemniveau aspecten spelen die het gemeenten belemmert om vanuit de ‘bedoeling’ te werken. Hoe komen we dan vanuit een dwarse kijk tot een doorbraak van deze paradox?
Begin met het doel voor ogen
Telengy-adviseur Femke de Vos hielp deelnemers via een scrum methodiek om over de belemmeringen van de systeemwereld heen te kijken. Centraal stond tijdens de workshop de situatie voor ogen waarin het veranderdoel gerealiseerd was. Met dit einddoel voor ogen zijn deelnemers gaan terug redeneren wat er nodig is om te komen tot deze gewenste situatie. Enige spelregel was: niet denken in belemmeringen op systeemniveau. Dit leidde tot interessante inzichten. Er liggen vragen op systeemniveau van waaruit uitdagingen binnen de eigen organisatie naar voren komen. Om transformatiedoelen te kunnen realiseren, moet op organisatieniveau ook over grenzen heen worden gekeken. Dit vraagt om vertrouwen, loslaten en faciliteren. Het vraagt om andere competenties van toegangsprofessionals, andere rollen van aanbieders en burgers. Dit zijn veranderaspecten waar morgen mee kan worden begonnen, in tegenstelling tot het doorbreken van de paradox op systeemniveau. Door ‘gewoon’ te beginnen met veranderen, kleuren we misschien eens buiten de lijntjes. Dit hoeft niet erg te zijn, het kan juist helpen om van onderaf de lobby naar centrale bewindslieden in gang te krijgen. ‘Gewoon doen’, is ook de slogan van Telengy.
Smaakt naar meer
Evaluerend op de sessie, werd de behoefte gedeeld om vervolg te geven aan deze bijeenkomst. Deelnemers vonden het fijn om in een gemêleerde samenstelling ervaringen te delen, nieuwe inzichten te verwerven en elkaar hiermee te inspireren. Telengy geeft graag invulling aan deze wens op een vervolg en blikt in een volgende OIB terug op de nieuwe tussenstand, ofwel wat de inzichten in praktische zin hebben opgeleverd.
Meer weten?
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Ruud Groot, adviseur bij Telengy, via tel. nr. 06 15 47 92 90 of via e-mail: r.groot@telengy.nl.
