Sinds de 60-er jaren van de vorige eeuw is de automatisering in gemeenteland steeds belangrijker geworden. Eerst kwamen er de rekencentra, zoals CIOB, CON en CEVAN. En daarna in de 80-er en 90-er jaren de leveranciers zoals L&T Informatica (nu PinkRoccade), VUGA, Raet Decentrale Overheid, Centric, Kramers, IGA en HCS.

Door diverse overnames bleven er uiteindelijk twee grote spelers in de gemeentemarkt over. PinkRoccade en Centric. Maar rond de eeuwwisseling kregen zij toch weer concurrentie. Op wat meer specifieke gebieden, zoals GEO- en zaaksystemen en natuurlijk op het gebied van de websites. Deze partijen vulden een niche in die de twee groten blijkbaar niet voldoende konden invullen.

De eerste ICT-ers

Als gevolg van de ontwikkelingen in de 80-er jaren zie je dat er bij gemeenten nieuwe functies ontstaan. ICT-functies. Naast alle specialisten die de gemeenten al jaren kennen, doet de eerste systeembeheerder zijn intrede. Meestal bij de sociale dienst en/of financiën. Hij (ja, het is altijd een hij) krijgt het beheer over een minicomputer. Een computer die in een aparte ruimte in het gemeentehuis staat en waar terminals aan vast zitten. Deze systeembeheerder was meestal een inhoudelijke senior van de afdeling en hield zich naast het inhoudelijke werk bezig met schijven wisselen en back-ups maken.

Eind 80-er en begin 90-er jaren zie je de eerste PC’s verschijnen. Meestal voor specialisten binnen het financiële werkveld. Door de vele PC-privéprojecten uit die tijd komen er ook anderen mee in aanraking. Dat had tot gevolg dat de PC snel zijn intrede deed op andere werkplekken en dat de eerste ‘nerds’ zich gingen richten op het helpen van collega’s. De helpdeskmedewerker was geboren.

De systeembeheerder wordt volwassen

Het aan elkaar verbinden van de verschillende PC’s via een netwerk zorgde ervoor dat de ‘nerds’ een rol kregen die steeds belangrijker werd. Alle PC’s moesten centraal worden beheerd en vooral op een eenduidige wijze. Het karakter van de functie werd steeds technischer. Ook het feit dat er steeds meer niet-financiële applicaties bij kwamen zorgde ervoor dat de functie werd losgetrokken van de inhoud.

De groei zette door en er moest iemand komen die sturing gaf aan de systeembeheerders, die inmiddels vaker ICT-ers werden genoemd, omdat ook het beheer van de telefooncentrale onder hun beheer kwam. Een telefooncentrale die inmiddels als een compleet computersysteem kon worden gezien. De functie ICT-coördinator ontstond.

Zeker rond 1994 toen de GBA van de grond werd getild kwam het besef aan de oppervlakte dat de verbinding tussen informatie en Informatie Technologie steeds hechter werd. ICT-coördinatoren gingen ook een rol krijgen in de verbinding met de vakafdelingen en vooral met de archiefafdelingen. De functie van Informatie & Automatiseringscoördinator zag het daglicht.

Het beheer van applicaties wordt belangrijker

Op het niveau van de vakafdelingen wordt in de loop van de tijd het beheer van de applicaties belangrijker. Steeds meer kennis over het functioneren van een applicatie, het regelen van toegang en wachtwoorden wordt overgelaten aan een inhoudelijk deskundige die veel van een applicatie afweet. Zonder de functie echt een plek te geven in de organisatie, zie je de functie van applicatiebeheerder ontstaan. Deels met een inhoudelijk en deels met een technisch accent. Wel een beetje een bijzondere functie, omdat hij op veel plekken niet echt wordt gezien als een functie. Meer als een rol die je erbij doet.

Maar daar stopt het niet. Ook deze functie wordt weer opgedeeld op veel plaatsen. De puur functionele rol komt bij een functioneel beheerder te liggen en de meer technische bij de (technisch) applicatiebeheerder. Grappig is dat de applicatiebeheerder vaak weer bij de Informatie & IT-afdeling werd (en wordt) ondergebracht als een intermediair tussen de ‘techneuten’ en de functioneel beheerders van de vakafdelingen.

De toekomst

Inmiddels zijn we in een stadium gekomen dat de scheiding tussen de inhoudelijke functies en de techniek steeds verder uit elkaar is komen te liggen. Met name door de opkomst van de ‘cloud’ zie je dat we net als in de 60-er jaren de know how op technisch gebied weer buiten de deur zetten. Het is een proces, waarbij de rol van functioneel beheerder binnen de vakafdeling steeds belangrijker wordt en waarbij systeem- en netwerkbeheer, maar ook het technisch applicatiebeheer voor de gemeente minder belangrijk wordt.

De rollen die de I-functionarissen invullen worden steeds belangrijker. Data wordt belangrijker. En je ziet dan ook dat er nieuwe rollen komen en rollen veranderen. De beheerder van Data (Senior Gegevensbeheerder). De beschermers van Data (FG en CISO). De beheerder van vakafdelingsdata (Functioneel beheerder). De adviseur die Data uit de organisatie in goede banen moet leiden (Informatieadviseur). De strateeg die Common Ground en de architect die de Businessdata moeten inpassen in de structuur van de organisatie (Informatiestrateeg en informatiearchitect). Steeds meer richten de rollen binnen de gemeentelijke organisatie zich op Data.

Dit neemt niet weg dat er ook enkele intermediaire IT-rollen zullen blijven bestaan die een groei doormaken, zoals de IT-adviseur, de IT-architect of de database administrator. Er zal toch een verbinding met de buiten de deur staande techniek moeten blijven. Misschien krijgt een nieuwe functie daar wel een belangrijke rol in. De cloudregisseur. De man of vrouw die alles wat in de ‘cloud’ wordt aangeboden gaat managen als contractmanager en/of leveranciersmanager.

En wat dacht u van de functioneel beheerder Office365. Dat wordt een heel andere rol dan die van de huidige Office beheerder. Met heel andere vaardigheden. Of de Dashboard Manager, die regelt dat bestuurlijke vragen worden omgezet in antwoorden in dashboards. Of de E-depot Manager die alle relevante data voor de toekomst zekerstelt.

Ik ben ervan overtuigd dat er nog veel te gebeuren staat op het gebied van de functieontwikkeling in de informatievoorziening en IT in gemeenteland. Ik ben dan ook heel benieuwd welke toekomstbeelden anderen over dit onderwerp hebben. Zowel op inhoudelijk, als op technologisch gebied. Mijn rol is in ieder geval die van extern adviseur / projectleider. En die verandert bijna iedere dag.

Meer weten?

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Eric Leroi, adviseur bij Telengy, via tel. nr.  06  22 77 63 63 of  via e-mail: e.leroi@telengy.nl.