Standaarden zijn nodig voor een beter presterende en maximaal dienstverlenende (elektronische) overheid. In juni 2009 bracht EGEM i-teams zo’n standaard uit: versie 2.0 van het Referentiemodel Stelsel van Gemeentelijk Basisgegevens (RSGB) uit. Het RSGB biedt gemeenten, hun keten partners en softwareleveranciers de standaard om gegevens meervoudig te kunnen gebruiken. Het maakt deel uit van GEMMA, de GEMeentelijke Model Architectuur, eveneens van EGEMi-teams maar vooral voor gemeenten.

‘Een overheid die niet iedere keer naar de bekende weg vraagt, weet waar ze het over heeft, niet meer uitgeeft dan nodig is en heeft haar zaken op orde heeft:’ Wie kent deze zinsnede inmiddels niet? Al jaren prijkt deze op artikelen en webpagina’s waarin de basisregistraties aangeprezen worden. En niet voor niets. Als de overheid een gegeven op meerdere plekken gebruikt, dan moet duidelijk zijn hoe het gegeven toegepast moet worden. Die eenduidigheid bieden de catalogi van de basisregistraties, voor landelijke basisgegevens. Gemeenten hebben hier en daar net iets meer nodig: eigen basisgegevens. Soms ook wat minder, landelijke basisgegevens die slechts van belang zijn voor een enkel gemeentelijk taakveld en niet verder binnengemeentelijk uitgewisseld worden.

Daarom is er het RSGB, het gegevensmodel van de gemeentelijke basisgegevens. Dat qeeft eenduidigheid over de toepassing van basisgegevens door gemeenten en hun ketenpartners. Nu zijn we er niet met alleen eenduidigheid over gegevens. Meervoudig gebruik vereist het kunnen uitwisselen van deze gegevens. Daartoe is, tegelijkertijd met 14 Geo-Info 2009-11 het RSGB ,de uitwisselingsstandaard StUF-BasisGegevens (StUF-BG versie 3.10) uitgebracht. Daar waar het RSGB eenduidigheid verschaft over de semantiek van de uit te wisselen gegevens, specificeert StUF-BG de berichten waarmee deze gegevens uitgewisseld kunnen worden. RSGB en StUF-BG kunnen gerust als een twee-eenheid worden gezien.

Meerwaarde

Het RSGB ,in combinatie met StUF-BG, biedt gemeenten en hun ketenpartners kansen en voordelen. Het vormt hét afsprakenkader om meervoudig gebruik van basisgegevens efficiënt en zonder spraakverwarring mogelijk te maken. Gegevensmanagement, het toezicht op de kwaliteit en het juiste gebruik van – vooral- basisgegevens, is belangrijk in een omgeving waar gegevens meervoudig gebruikt en vooralsnog meermalen vastgelegd worden. Het RSGB verschaft hiervoor de kaders en maakt duidelijk wat er’te managen valt: In het RSGB zijn alle relevante landelijke basisregistraties verwerkt, aangevuld gemeente-eigen basisgegevens. Door bij gebruik en beheer van basisgegevens uit te gaan van het RSGB en niet (alleen) van landelijke basisregistraties, wordt aangesloten bij het landelijk stelsel en wordt de eigen informatievoorziening optimaal bediend. Zo vormt het RSGB bijvoorbeeld het programma van eisen voor wat betreft het functionele gegevensmodel van een gegevensmagazijn. Samenwerken met gegevens Dankzij de StUF-berichten kunnen (gemeentelijke) basisgegevens gedeeld worden in een service-gerichte informatie- architectuur (een zogenoemde SOA). Al langer toegepast zijn de mutatieberichten of -services waarmee mutaties op basisgegevens tussen softwarecomponenten worden uitgewisseld. Meer recent zijn vraag/antwoordberichten (of -services) waarmee softwarecomponenten elkaar kunnen bevragen. Dit wordt bijvoorbeeld toegepast bij de communicatie tussen het Omgevingsloket en gemeentelijke zaak- en vergunningsystemen en in (gemeentelijke) websites die informatie uit een gegevensmagazijn tonen.

Nieuwe toepassingsmogelijkheden betreffen de ondersteuning van processen. Bijvoorbeeld voor het ‘aanschoppen; door de BAG-beheerder (vanuit zijn BAGapplicatie) van de CAD/GIS-professional (in zijn CAD/GIS-applicatie) voor het tekenen van nauwkeurige voorlopige geometrie en het terugleveren daarvan. Bij gebrek aan standaarden hebben leveranciers hiervoor vaak eigen ‘standaarden’ ontworpen wat de combinatie van software van verschillende leveranciers bemoeilijkt zo niet onmogelijk maakt. De RSGB-en StUF-BG-standaarden effenen de weg om basisgegevens overal te benutten waar dat gewenst is.

Basisregistraties

Diegenen die al wat langer meelopen in de gemeentelijke informatievoorziening zullen zich afvragen of het RSGB niet erg lijkt op het GFO Basisgegevens uit 1998. In zekere zin is dat zo. Het RSGB is de opvolger van dit GFO-BG.Vernieuwing was dringend gewenst, vooral door de komst van de landelijke basisregistraties. Die zetten immers nieuwe standaarden voor gegevensspecificaties. De Basisregistraties van Adressen en Gebouwen (BAG), de BasisRegistratie Kadaster (BRK), de BasisRegistratie WOl (BRWOl), de BasisRegistratie Personen (BRP:GBA en RNI- Register Niet-Ingezetenen) en het NHR (Nieuw HandelsRegister), zij zijn alle in het RSGB verwerkt. Daar waar er landelijk nog onduidelijkheid was (of is) over de koppelingen tussen deze basisregistraties, zijn zij in het RSGB wel geïntegreerd. Voor gemeenten is immers het stelsel van belang, niet (alleen) de individuele basisreg istraties.

Geometrie

Een belangrijk deel van de objecten in het RSGB betreft geo-objecten. Het RSGB bevat dan ook veel geografische gegevens. Een groot verschil met het GFO-BG is dat geometrie nu op verantwoorde wijze is opgenomen, in GML-formaat. En veel completer! De BasisRegistratie kleinschalige Topografie (BRT) is om eerder genoemde redenen niet opgenomen, maar wel de Grootschalige BasisKaart (GBK).Vooruitlopend op de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) is het Informatiemodel Geo (IMGeo) verwerkt. Administratieve en geometrische gegevens zijn geïntegreerd pergeo-object: de in de ‘geo-wereld’ bekende object-gerichte benadering. Zo komt een pand maar een keer in het model voor, met gegevens uit de BAG en uit IMGeo. Dankzij de vertaling naar StUF-BG kunnen nu dus ook geometrische gegevens op verantwoorde wijze uitgewisseld worden ‘in StUF: Met alle mogelijkheden van de mutatie- en vraag/antwoord berichten op objectniveau. Dat lijkt op een overlap met de in ‘de geo-wereld’ gebruikelijke gegevensuitwisseling in NEN3610 en met WMS- en WFS-services. Hiernaar loopt momenteel een onderzoek van Geonovum en EGEM i-teams om RSGB, StUF, NEN3610 en IM-modellen op elkaar af te stemmen. Met als streven dat er een set aan samenhangende standaarden gaat ontstaan voor de uitwisseling van geo- en niet-geo-gegevens binnen gemeenten en met hun ketenpartners.

Uitdagingen

Daar waar gebruikgemaakt wordt van hetzelfde gegeven worden idealiter ook dezelfde specificaties van dat gegeven toegepast. Dit betekent dat er over die gegevens gecommuniceerd kan worden, er wordt ‘dezelfde taal gesproken’. Dat gaat alleen dan goed als die gegevens met de juiste specificaties in software verwerkt zijn. Het RSGB verschaft de eisen die aan de leveranciers van die software gesteld kunnen worden. Als die leveranciers dan ook nog eens StUF-BG 3.10 ondersteunen, dan heeft dat tot gevolg dat software van verschillende leveranciers probleemloos met elkaar kan communiceren over’ basisgegevens. Een niet mis te verstaan voordeel hiervan is meer vrijheid in de keuze van software per toepassingsgebied. En het is randvoorwaardelijk om naar een service-georiënteerde informatie- architectuur toe te groeien. Ik roep alle leveranciers van gemeentelijke software dan ook op zo snel mogelijk RSGB 2.0 en StUF-BG 3.10 in hun software te verwerken zodat gemeenten en hun ketenpartners werk kunnen maken van het verbeteren van hun dienstverlening en bedrijfsvoering waarbij zij ‘niet meer uitgeven dan nodig is en hun zaken op orde hebben’.

Literatuur:

• EGEMi-teams, Referentiemodel Stelsel van Gemeentelijke Basisgegevens, deel I: Beschrijving. 2009.
• EGEMi-teams, Referentiemodel Stelsel van Gemeentelijke Basisgegevens, deel II: Specificaties. 2009.

Dit artikel is verschenen in Geo-Info van november 2009. Download als pdf