Als jongetje van een jaar of negen ging ik met mijn broertje en ouders altijd naar Scheveningen op vakantie. Naast het strand was er één ding waar we altijd naar toe gingen, omdat mijn vader en ik dat geweldig vonden: het planetarium in Den Haag. Mijn interesse voor alles wat zich afspeelt in het heelal werd daar gewekt. Als u wel eens in een planetarium bent geweest, dan heeft u vast een uitleg gekregen over de werking van ons zonnestelsel. Wij hebben een zon en daaromheen draaien negen planeten en diverse andere objecten, zoals kometen. Om de negen planeten draaien meer dan 150 manen. En met al deze planeten en manen is wel iets bijzonders. Ze zijn wel of geen echte planeet (Pluto) of maan, zijn heet of extreem koud, hebben wel of geen atmosfeer, hebben vulkanen of oceanen, bestaan soms geheel uit gas, hebben ringen en ga zo maar door.

Onmogelijke opgave

U vraagt zich misschien af wat dit te maken heeft met de ICT-ontwikkelingen binnen de overheid. Een poosje terug stond in de krant dat een extern consultant voor anderhalf jaar werk een extreem hoog bedrag heeft ontvangen voor de aanpak van de ICT-problemen bij de overheid, maar dat de problemen nog steeds niet waren opgelost. Nu moet ik zeggen dat ik het bedrag voor zijn anderhalf jaar aanwezigheid wel erg veel vond, maar dat ik vooral het laatste deel van de zin interessant vond. Daarin lag de verwachting dat iemand in anderhalf jaar tijd in staat zou zijn om de ICT-problemen van de overheid op te lossen. Mijn stelling is: “Dat is gewoon niet mogelijk”. En we zouden eens naar ons zonnestelsel moeten kijken waarom dat zo is.

Schone schijn

Ons zonnestelsel is een klok die tot op de seconde nauwkeurig werkt, maar waarvan bijna alle onderdelen hun eigen bewegingen en eigenaardigheden hebben. De aarde draait in een jaar en een kwart dag om de zon. Jupiter in zo’n kleine 12 jaar. Pluto doet 248 jaar over een rondje. En Uranus ligt bijna op zijn kant. Ze bewegen niet allemaal in één vlak en alle manen doen helemaal wat ze zelf willen. Ons zonnestelsel vormt van buitenaf één geheel, maar blijkt in werkelijkheid uitermate complex. Het lijkt de ICT van de overheid wel. Landelijke, Provinciale en Gemeentelijke politici besluiten op regelmatige basis om wet- en regelgeving aan te passen, niet gehinderd door beperkte kennis van de ICT-consequenties. Vrijwel alle politieke besluiten hebben consequenties voor de ICT. De ICT-infrastructuur van de overheid lijkt van buitenaf misschien één geheel, maar is dat zeker niet. Het is dan ook niet verwonderlijk dat een extern adviseur de ICT van de overheid niet in anderhalf jaar op de rails krijgt.

Authentiek vs. effectief

De verschillende overheden hebben allemaal hun eigen verantwoordelijkheden en bevoegdheden en kunnen daardoor ook hun eigen keuzes maken, om maar niet te spreken van het autonome gedrag van ministeries. Bestuurders, managers en medewerkers in ambtelijke organisaties richten op diverse manieren hun werkprocessen in en kiezen daarbij ook verschillende ICT-oplossingen voor hetzelfde werk. Een kleine (wets-)wijziging heeft daardoor vaak al grote gevolgen voor het functioneren van het geheel. Een belangrijk punt dat door velen wordt onderschat! Elke dag opnieuw zie je in het nieuws dat de politiek besluiten neemt en dat er zaken mis gaan bij de ICT-uitvoering van het besluit. Het gebrek aan standaardisatie en aan een algemene visie op de ICT van de gehele overheid speelt nog steeds een grote rol bij het mislukken van ICT-overheidsprojecten.

De zon als bron

Het vreemde is dat er al jaren pogingen worden gedaan om tot een integrale aanpak van de ICT van de overheid te komen en toch krijgen we het niet voor elkaar. Misschien moeten we toch eens wat beter kijken naar ons zonnestelsel. De massa van de zon vormt 99,1% van alle massa van ons zonnestelsel. Alle planeten en manen draaien om de zon heen en mogen zelf weten wat ze doen in hun baan en hoe ze er uit zien. De zon bepaalt echter het grote geheel. Wellicht moet op het vlak van de ICT, de autonomie van de lagere overheden wat worden ingedamd. De Rijksoverheid zou juist op dit vlak wat meer sturend mogen zijn.

Meer weten?

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Eric Leroi, adviseur bij Telengy, via telefoonnummer 06 22 77 63 63 of via e-mail: e.leroi@telengy.nl.